Debata szkolna w ramach realizacji programu Złote Szkoły NBP
Drużyna Ambasadorów Edukacji Ekonomicznej w ramach Ogólnopolskiego Programu Edukacyjnego „Złote Szkoły NBP”, przeprowadziła debatę na temat: „ Gotówka czy pieniądz elektroniczny? Czy płatności elektroniczne powinny wyprzeć gotówkę?”. Debata miała formę dyskusji.
Debatę poprowadziła uczennica klasy ósmej Ada Aleksandrowicz, która doskonale poradziła sobie z tak odpowiedzialnym zadaniem, zarówno w kwestiach merytorycznych jak i interpersonalnych. Drużyna Ambasadorów przedstawicieli naszej szkoły podzieliła się na dwie grupy oponentów. Pierwsza, preferująca pieniądze cyfrowe, w składzie: Zofia, Pola, Antoni. Po przeciwnej stronie Łucja, Tomasz i Jakub – zwolennicy tradycyjnych płatności. Prowadząca zapoznała uczestników z Raportem o obrocie gotówkowym w Polsce w 2020 r., sporządzonym przez Narodowy Bank Polski, w którym aż 60 procent respondentów opowiedziało się za tym, że likwidacja gotówki byłaby złym pomysłem. Zachęciła tym samym do zastanowienia się, jakie konsekwencje niosłaby za sobą decyzja o likwidacji fizycznych pieniędzy?
W pierwszej kolejności głos zabrali zwolennicy tradycyjnych płatności. Młodzież przywołała cytat widniejący na każdym banknocie: „Banknoty emitowane przez Narodowy Bank Polski są prawnym środkiem płatniczym w Polsce”. Oznacza to, że wszędzie można nimi zapłacić, zaś każdy kontrahent ma prawny obowiązek przyjąć je, jako formę zapłaty. Przywołali argument o wygodzie posługiwania się gotówką, łatwą jej dostępnością w bankach i możliwością wymiany w kantorach. Zwolennicy cyfrowych pieniędzy nawiązywali do rozwoju technologicznego oraz epidemii, która przekonała wielu ludzi do stopniowej rezygnacji z używania gotówki. Potwierdzili swoje stanowisko zaleceniem Światowej Organizacji Zdrowia.
Nieodzownym elementem debaty było bezpieczeństwo i konieczność liczenia się z różnego rodzaju oszustwami. Mimo ciągłego rozwoju na polu zabezpieczeń dalej, bowiem istnieje bardzo duże ryzyko wyłudzeń w przypadku pieniędzy cyfrowych oraz kradzieży tradycyjnej gotówki. Sformułowano także zasady bezpiecznego posługiwania się pieniądzem elektronicznym.
Następnie podczas debaty poruszono kwestię mobilności, ciągłego dostępu do naszego konta oraz wielkiej oszczędności czasu – dzięki aplikacjom mobilnym, przelewy można przecież wykonać w każdej chwili, dzięki naszemu smartfonowi czy tabletowi. Żyjemy w czasach nowinek technologicznych, ale nieobce są awarie, wirusy, czy prace techniczne. Mogą one znacznie utrudnić nam płatność w momencie, kiedy bardzo jest ona potrzebna - to ważny argument przedstawicieli tradycyjnych pieniędzy. Europa z powodu polityki klimatycznej regularnie staje w obliczu przerw w dostawach energii. Gdy do nich dojdzie, a pieniądz będzie elektroniczny, zaniknie wszelka aktywność handlowa.
Zwrócono uwagę na szeroki wachlarz możliwości płatniczych, dającym klientom możliwość wybrania sposobu płatności i opcji, która jest najwygodniejsza, ale przecież tak szybki rozwój e-płatności jest problemem dla osób starszych, które nie posiadają Internetu i nie zawsze radzą sobie tak dobrze z obsługą telefonu czy komputera, to wyklucza ich z kręgu potencjalnych konsumentów, co uczestnicy debaty uznali za wysoce niesprawiedliwe. Niezwykle mocnym argumentem dla zwolenników gotówki była niezastąpiona prywatność i jej ochrona. Dla pełnego obrazu sytuacji dodano, że płatności gotówką w pewnym sensie sprzyjają też rozwojowi szarej strefy i możliwości unikania podatku.
Młodzież zastanawiała się nad ważną kwestią dotyczącą oszczędzania i kontrolowania wydatków. Przywołano osoby, które uważają, że płacenie gotówką korzystnie wpływa na ten aspekt zarządzania pieniędzmi. Jest to dowiedzione naukowo, że gdy płaci się kartą, to zwykle wydaje się więcej środków. Przeciwnicy odnieśli się do bezpłatnych przelewów i do popularnej praktyki, jaką jest wprowadzanie przez banki rozwiązań sprzyjających oszczędzaniu przy płaceniu kartą. Uczestnicy debaty zdefiniowali pojęcie oszczędności oraz wskazali, dlaczego warto oszczędzać. Efektem dyskusji było określenie technik postępowania, które pozwolą rozpocząć oszczędzanie nawet bardzo opornym. Dyskutanci podkreślili wagę wskazania celu oszczędzania, ponieważ zwiększa to znacznie motywację do zrezygnowania z bieżącej konsumpcji na rzecz przyszłej realizacji celów i marzeń.
Drużyny zaciekle rywalizowały, przedstawiając konkretne i wiarygodne argumenty, rzeczywiste koszty oraz dane statystyczne. Uczestnicy wypowiadali się płynnie, odpowiadali na zarzuty drużyny przeciwnej, przez co debata była bardzo ciekawa. Uczestnicy i obserwatorzy podkreślali wysoki poziom merytoryczny dyskusji i gratulowali drużynom oraz prowadzącej spotkanie. Udział w debacie był dla wszystkich ciekawym i budującym doświadczeniem. Mamy nadzieję, iż prowadzona dyskusja przyczyni się do zachęcenia uczniów do działania i prowadzenia dobrych, merytorycznych rozmów.
W naszym porównaniu nie było jednoznacznego zwycięzcy. Nic nie stoi na przeszkodzie, by używać zarówno gotówki, jak i pieniądza cyfrowego, i w zależności od sytuacji płacić tym, co akurat jest w naszej opinii bezpieczniejsze i wygodniejsze. Póki co, pieniądze w jednej, jak i drugiej formie, istnieją obok siebie, a wykluczenie jednej z nich działałoby na szkodę obywateli. Ilu ludzi na ziemi, tyle potrzeb i preferencji. Jedni wolą anonimowość i kontrolę na rzecz zaoszczędzenia czasu, inni wręcz przeciwnie. Z badań wynika, że pomimo, iż coraz rzadziej płacimy gotówką, wciąż jesteśmy przywiązani do tej formy płatności i jest nam ona po prostu potrzebna.
Debata i rozmowy po niej były świetną okazją do doskonalenia sztuki prowadzenia merytorycznej i kulturalnej dyskusji na tematy, na które różni ludzie mogą mieć odmienne zdanie. To było doskonałe doświadczenie, pokazujące, że nasi uczniowie posiadają już ugruntowane kompetencje społeczne i obywatelskie tj. szacunek do rozmówcy i jego odmiennych poglądów. Ważne były dla nas-wychowawców spostrzeżenie, iż nasi podopieczni opanowali również umiejętność panowania nad emocjami.
Link do nagrania debaty szkolnej: